ΗΠΑ: Η Κρίση του Δολαρίου, τα 100ετή Ομόλογα και η Στροφή στον Χρυσό – Τι Είναι η Συμφωνία Mar-a-Lago;
Το δολάριο, ο πυλώνας της παγκόσμιας οικονομίας, βρίσκεται σε κίνδυνο. Με το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ να ξεπερνά τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025 και τα εμπορικά ελλείμματα να διογκώνονται, η κυβέρνηση Trump προωθεί ριζοσπαστικές λύσεις: έκδοση 100ετών ομολόγων και πιθανή υποτίμηση του νομίσματος. Τι σημαίνει αυτό για την αξία των assets σε δολάρια και γιατί ο χρυσός αναδεικνύεται σε "σωσίβιο";
Το Δημόσιο Χρέος και η Πίεση στο Δολάριο
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, το χρέος έφτασε τα 36,2 τρισεκατομμύρια δολάρια τον Μάρτιο 2025, ενώ οι δαπάνες για τόκους (1,1 τρις δολάρια) ξεπέρασαν για πρώτη φορά αυτές για την άμυνα (850 δις δολάρια), όπως ανέφερε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO). Ο Donald Trump επιδιώκει να μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα—που έφτασαν τα 800 δις δολάρια το 2024—μέσω αποδυνάμωσης του δολαρίου, διατηρώντας παράλληλα το status του ως αποθεματικού νομίσματος. Όμως, η υπερτίμηση του δολαρίου (κατά 10% σε πραγματική σταθμισμένη βάση, σύμφωνα με τη Capital Economics) περιπλέκει το σχέδιο.
Τι Είναι η Συμφωνία Mar-a-Lago;
Η ιδέα της Συμφωνίας Mar-a-Lago, που προτάθηκε από τον Stephan Miran, επικεφαλής οικονομικό σύμβουλο του Trump, στο έγγραφο του Νοεμβρίου 2024 "A User's Guide to Restructuring the Global Trading System", εμπνέεται από τη Συμφωνία Plaza του 1985. Στόχος της είναι η ελεγχόμενη υποτίμηση του δολαρίου για ενίσχυση των εξαγωγών, μέσω:
- Έκδοσης 100ετών ομολόγων: Για να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια και να μειώσουν την πίεση πώλησης δολαρίων.
- Ελέγχων κεφαλαίων: Όπως φόροι παρακράτησης σε τόκους ξένων κατόχων ομολόγων, βάσει του IEEPA του 1977.
- Συστήματος "φωτεινών σηματοδοτών": Χώρες-σύμμαχοι (πράσινες) θα έχουν προνόμια, ενώ "εχθρικές" (κόκκινες) θα αντιμετωπίζουν δασμούς και κυρώσεις.
Ο Miran οραματίζεται μια διάσκεψη στο Mar-a-Lago, αντλώντας έμπνευση από ιστορικές συμφωνίες όπως το Smithsonian (1971), η Plaza (1985) και το Λούβρο (1987).
Ιστορικό Πλαίσιο: Από το Bretton Woods στον Χρυσό
Το δολάριο έχει περάσει από κρίσιμες φάσεις:
- 1971 (Smithsonian): Ο Nixon τερμάτισε τη σύνδεση με τον χρυσό, οδηγώντας σε υποτίμηση 7,9%.
- 1985 (Plaza): Επιτυχής υποτίμηση μέσω συνεργασίας G5, με το δολάριο να πέφτει 30% έως το 1987.
- 1987 (Λούβρο): Σταθεροποίηση του νομίσματος.
Σήμερα, ο χρυσός διαπραγματεύεται στα 3.050 δολάρια ανά ουγγιά (Μάρτιος 2025), αντικατοπτρίζοντας υποτίμηση 98,8% του δολαρίου από το 1971, σύμφωνα με την τιμή αγοράς έναντι της επίσημης αποτίμησης της Fed (42,22 δολάρια).
Οι Κίνδυνοι της Υποτίμησης
Η αποδυνάμωση του δολαρίου ενέχει κινδύνους:
- Αύξηση του Κόστους Δανεισμού: Η πτώση της ζήτησης για assets σε δολάρια θα ανεβάσει τα επιτόκια, πιέζοντας την κατανάλωση.
- Απώλεια Ρευστότητας: Η αντικατάσταση βραχυπρόθεσμων γραμματίων με 100ετή ομόλογα θα μειώσει τη διαθέσιμη εξασφάλιση για το σύστημα ευρωδολαρίου, κινδυνεύοντας με τραπεζική κρίση, όπως προειδοποιεί η Bank for International Settlements (BIS).
- Πληθωρισμός: Οι εισαγωγές θα ακριβύνουν, ακυρώνοντας τα οφέλη από δασμούς.
Ο Neil Shearing της Capital Economics (24 Μαρτίου 2025) τονίζει ότι τέτοιες λύσεις δεν αντιμετωπίζουν τις ρίζες των εμπορικών ανισορροπιών.
Ο Χρυσός ως Καταφύγιο
Με τις χώρες BRICS να στρέφονται στον χρυσό—η Ρωσία και η Κίνα αύξησαν τα αποθέματά τους κατά 15% το 2024, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού—και την τιμή του να εκτοξεύεται, οι επενδυτές τον βλέπουν ως ασφαλές καταφύγιο. Μια πιθανή επανατίμηση του χρυσού της Fed στην τιμή αγοράς θα μπορούσε να ενισχύσει τον ισολογισμό της, αλλά παραμένει λογιστικό τέχνασμα, όχι λύση.
Συμπέρασμα: Προς μια Οικονομική Καταιγίδα;
Η Συμφωνία Mar-a-Lago, αν υλοποιηθεί, θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα ή να πυροδοτήσει κρίση. Η έκδοση 100ετών ομολόγων και η υποτίμηση του δολαρίου υπόσχονται βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά οι μακροπρόθεσμες συνέπειες—από πληθωρισμό έως κατάρρευση της ρευστότητας—είναι ανησυχητικές. Σε αυτό το αβέβαιο τοπίο, ο χρυσός αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή. Θα σώσει το δολάριο ή θα σημάνει το τέλος της κυριαρχίας του;